Stop symptoombestrijding in het onderwijs en start bij de oorzaak

We zijn ontzettend slim, vaardig en creatief geworden geworden in het beschrijven en onderzoeken van onderwijsvraagstukken- en problemen. Er zijn honderden wetenschappelijke aanbevelingen waaruit je kunt kiezen om de problemen aan te pakken. En toch lukt het al jaren niet om kansrijk en eerlijk onderwijs te bieden, zijn er steeds grotere kwaliteitsverschillen tussen scholen, stijgt het leraren-en schoolleiderstekort en voldoen we al jaren niet aan de artikel 8 lid 1 van het onderwijswetboek. “De kwaliteit van het onderwijs is slecht.” waarschuwt het Internationale Monetaire Fonds (IMF). Meteen wordt er dan naar leraren/docenten gekeken, die op hun beurt weer naar de overheid en schoolbesturen kijken.

Fragmentatie

De grootste valkuil is dat we onderwijsvraagstukken- en problemen gefragmenteerd aanpakken op het bewustzijnsniveau van waar het is ontstaan, we bestrijden alle zichtbare symptomen, gaan nog harder werken en extern attribueren, met als gevolg frustratie, chaos, verwarring. We vermijden de oorzaak, omdat deze nog onbekend is, onbemind of zo complex dat het niet hanteerbaar lijkt.

Symptomen ervaar je, je hebt er last van en je wilt ze het liefst zo snel mogelijk oplossen. Evidence informde interventies toepassen, onderwijs verbeteren en veranderen. Doen wat werkt. Het is een begin. Door naar de symptomen te kijken maak je aanpakken hanteerbaar. Maar……….. wat goed is voor de bestrijding van het ene symptoom hoeft niet goed te zijn voor de andere symptomen. Als je blijft doen wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg.

Kijken naar geheel

Stel je eens voor dat je niet naar de symptomen kijkt, dus niet gefragmenteerd maar naar het geheel op een hoger abstractieniveau? Alsof je er met een helikopter boven vliegt? Hoe zou het zijn als je inzicht hebt in de veelheid van aspecten die samenhangen en elkaar beïnvloeden en daardoor de échte oorzaken ontdekt van de problemen in onderwijs?

Als je veelheid van aspecten inzichtelijk hebt, dan zal het even schrikken zijn, ik schrok ook toen ik het ontdekte. Je ontdekt dat al je inspanningen om symptomen te bestrijden geen duurzaam effect hebben. Slechts voor korte termijn kun je effect zien in de leerling ontwikkeling, maar er zal geen sprake zijn continue leerling ontwikkeling. Je raakt uitgeput, keer op keer lijkt het alsof je het wiel opnieuw aan het uitvinden bent. Steeds weer komt er iets nieuws de school invliegen waarmee je het onderwijs kunt verbeteren. Keer op keer moet jezelf weer iets nieuws eigen maken, waar nauwelijks tijd voor is. En keer op keer heeft het geen duurzaam effect. Dit is voor mij de reden geweest om de klas te verlaten en op zoek te gaan naar de oorzaken van problemen, zodat ze in gezamenlijkheid met een lange adem, opgelost kunnen worden op multi niveau: van top tot bottom en bottom naar top.

Door problemen op een hoger bewustzijnsniveau te analyseren ga je ontdekken waar de werkelijke oorzaken liggen. Je zult de complexe realiteit ontdekken. Een realiteit die zo complex is om aan te pakken en op alle organisatieniveaus van onderwijs ligt, dat ik begrijp dat je je liever richt op aanpak van symptomen, dat is overzichtelijk en hanteerbaar en je denkt dat daar je cirkel van invloed ligt. Dat is deels waar.

En toch is het mogelijk om de complexe realiteit aan te pakken. Door op een ander bewustzijnsniveau, vanuit een ander perspectief te kijken, ga je verbanden zien, creëer je overzicht, kun je ordenen en tot effectieve oplossingsrichtingen komen. Noodzakelijk is het toekomstbeeld waartoe je beweegt, je bewust zijn van de huidige tijdgeest. Een verandering begint bij jezelf, maar krijg je in je eentje niet voor elkaar. In je eentje ga je sneller, maar samen kom je verder. Om een complexe realiteit daadwerkelijk aan te pakken, heb je een ordening nodig die helpt om samenhang te begrijpen. Hiermee krijg je inzicht in wat je moet verbeteren, veranderen en vernieuwen, samen met anderen.

Lange tijd heb ik last gehad van mijn sterker ontwikkelde rechterhersenhelft. Altijd maar weer een aantal stappen vooruit denken of zijn en daardoor moeilijk op het hier-en-nu kunnen aansluiten; auditieve stapsgewijze instructie in de klas, waar iedere samenhang en inzicht in het groter geheel ontbrak, maakte als kind, leerling, student onzeker. De ene keer stellig zijn, de andere keer wollig zijn in mijn manier van communiceren en niet nauwkeurig in lezen en schrijven ( details over het hoofd zien, omdat het om de bedoeling gaat). Meteen oplossingen zien en afhaken als het detailniveau verder gebracht moet worden. Afhaken als men op detailniveau blijft praten om vanzelf bij de oplossing te komen. Mensen die schrikken van de out-of-the box oplossingen, die wel duurzaam effect hebben maar waarvoor je je eigen schaduwkant, die van de organisatie, die van de overheid, in de ogen moet durven te kijken en aan wil pakken. Je moet je eigen belang los laten en denken vanuit het belang van ieder kind, leerling, student. Mijn manier van denken, bracht wel eens weerstand en onbegrip met zich mee, dat deed pijn.

“Maak van je pijn je medicijn.” Zei ooit een wijs man tegen mij. En dat ben ik gaan doen. Ik adviseer, orden onderwijs gerelateerde knelpunten en vraagstukken om ze duurzaam op te kunnen lossen, door het grote plaatje te laten zien en de juiste condities te creëren zodat wél iedere leerling zich ononderbroken kan ontwikkelen, iedere school en iedere leerkracht in ontwikkeling komt.

Al mijn inspanningen zijn erop gericht om met veranderingsgezinde mensen van binnen en buiten het onderwijs, de juiste condities te creëren, zodat we wel kansrijk en eerlijk onderwijs kunnen bieden, waar verschillen worden erkend en waar ieder kind, leerling, student zich in veiligheid ononderbroken kan ontwikkelen. Mijn inspanningen zijn ook gericht op de mens-ontwikkeling van onderwijsprofessionals. Vooruitgang is het vermogen om mens te kunnen zijn. Dit doe ik met mensen die écht willen veranderen, en knelpunten ervaren, niet-weten, nog geen richting hebben, anderen niet mee krijgen etc.

Wil jij weten welke oorzaken ik heb ontdekt én ben je bereid dit aan te pakken op het niveau waar jij werkzaam bent? Laten we dan onze sterk ontwikkelde hersenhelften en ontmoeten om een super slim, vaardig en creatief hersennetwerk te vormen, om de échte oorzaken te zien én aan te pakken. Laten we onze krachten bundelen en doen waar we individueel goed in zijn.

Let’s make the change !