Van tegenspraak wordt iedereen beter in een school.
Het is vrijdagochtend en ik zit aan tafel bij een schoolleider. Ze is een jaar geleden een nieuwe school gestart. Vanuit een vlijmscherpe missie en visie is ze succes- en passievol van start gegaan. Niets aan de hand zou je zeggen, maar vernieuwing gaat ook gepaard met onduidelijkheid en onzekerheid. Zo vraagt ze zich af of ze de komende twee jaar wel genoeg leerlingen en leraren aan kan blijven trekken en hoe ze leraren kan behouden. In het gesprek ga ik op zoek naar waar ze staat in het vernieuwingsproces, wat is er al bereikt? Wat kan er beter? Wat wordt er niet gezien? Waar zitten zorgen?
In het vernieuwingsproces kreeg ze enorm veel energie van het tot wasdom laten komen van nieuwe school met een nieuw onderwijsconcept. Al netwerkend en lerend zette ze de ene stap naar de andere. Op de foto die ze me liet zien, stond een stralende vrouw die samen met haar team de eerste leerlingen de school binnen liet wandelen. Haar jarenlange droom werd werkelijkheid en toch voelde ze zich niet prettig. De zekerheid van het tot wasdom kunnen laten komen van een nieuwe school met een nieuw concept was verdwenen en maakte plaats voor iets nieuws; Leiding geven aan een team en een school in ontwikkeling. Ze twijfelt of die rol haar past. Leraren verwachten van haar dat ze alles weet over wat er op hun pad komt. Ze zien haar als de baas, maar zo ziet ze zich zelf helemaal niet. Ze twijfelt om ze moet blijven.
De twijfel zorgde ervoor dat ze bij mij terecht kwam. In het bedrijfsleven is het heel normaal dat je gebruik maakt van een businesscoach, iemand die met je meekijkt, meedenkt en laat zien wat je zelf niet (meer) ziet en je respectvol tegenspreekt. Het kan fouten en frustratie voorkomen en zorgt voor meer betrokkenheid en focus en draagvlak voor besluiten die je wilt nemen over de ontwikkeling van de school, het team of jezelf. In het onderwijs zijn we dat minder gewend. Uit ervaring weet ik dat hulp in het onderwijs vaak bestaat uit adviesbureaus, die het overnemen of een middel promoten om het je makkelijker te maken, vooral gericht op het verbeteren van de inhoud en organisatie van het onderwijs. Jij als mens wordt niet écht gezien. Deze schoolleider pakt het anders aan, zij organiseert heel bewust haar tegenspraak. Ze is gemotiveerd om haar bijdrage te leveren aan mij en ik aan haar proces en die van de school. Ze luister oprecht en spreekt vrijmoedig. Ik doe hetzelfde. Samen zoeken we antwoorden. Kwetsbaarheid én kennis worden ter tafel gebracht.
We kiezen voor de komende periode van 8 weken een vaste tijd. Waarom? Tegenspraak in de vorm van coaching moet niet alleen doorgaan als het goed gaat maar juist als het even niet goed gaat. Mensen die twijfelen, stress ervaren zijn gevoeliger voor denkfouten, emotionele beslissingen. Bij tegenslag in het vernieuwingsproces heb je de betrokkenheid van elkaar nodig in een school, dan is het fijn als iemand je helpt het creëren van een open cultuur waar dit mogelijk is. Iedereen moet zijn twijfel, zorg, succes ter tafel kunnen brengen. Dáár leer je van met elkaar. Een voordeel van een vaste tijd is dat het proces een begin en een einde krijgt, wat altijd verlengd kan worden.
Na 8 weken is het voor haar duidelijk wat haar te doen staat. Ze heeft ontdekt dat ze energie krijgt van het creëren, het tot wasdom laten komen van zaadjes in het proces, leraren te coachen, te stimuleren. Ze heeft ook ontdekt dat ze haar beeld over leiderschap bij moet stellen. Haar sensitieve manier van leiding geven, gericht op het meekrijgen en coachen van leraren past bij haar, zij wil niet aan de top staan en zeggen hoe het moet, maar ze wil er naast staan. Ze mist iemand naast zich, die zich richt op controle en beheersing van processen, procedures, regelgeving, daar gaat nu al haar tijd naar toe met het risico dat ze focus verliest op de ontwikkeling van het team en de school en dat maakt onzeker.
De laatste dag van ons traject stap ik haar kantoor binnen en zie voor haar een vacature liggen: “Gezocht, operationeel leider, die samen met mij, de inhoudelijk leider een nieuwe school verder tot ontwikkeling wil brengen.”
Van georganiseerde tegenspraak wordt iedereen in de school beter.
Jacqueline Blaak 